– แผ่นดินไหว รุนแรงแค่ไหน –
แผ่นดินไหวเป็นปรากฏการณ์ทางธรรมชาติที่เกิดจากการเคลื่อนตัวของเปลือกโลก ซึ่งอาจส่งผลให้เกิดการสั่นสะเทือนบนพื้นดิน การวัดระดับความแรงของแผ่นดินไหวมีความสำคัญมาก เพราะช่วยให้เราทราบถึงความรุนแรงและผลกระทบของมันได้
วิธีการวัดระดับความแรงของแผ่นดินไหว
นักวิทยาศาสตร์ใช้เครื่องมือและมาตราวัดที่แตกต่างกันเพื่อประเมินความแรงของแผ่นดินไหว โดยมีมาตราสำคัญดังนี้:
| มาตรวัด | วัดอะไร | ช่วงคะแนน | ตัวเลขที่ได้บอกอะไร |
|---|---|---|---|
| มาตราริกเตอร์ (Richter Scale) | วัดขนาดของคลื่นแผ่นดินไหว (Amplitude) ที่บันทึกได้โดยเครื่องวัดแผ่นดินไหว (Seismograph) | ~0 ขึ้นไป (ไม่มีค่าจำกัดที่ 10) | ยิ่งค่ามาก แผ่นดินไหวยิ่งรุนแรง |
| มาตราเมอร์คัลลี (Mercalli Scale) | วัดผลกระทบที่เกิดขึ้นจริงบนพื้นผิวโลก (ระดับความรุนแรงที่รับรู้และผลกระทบต่ออาคาร/สิ่งแวดล้อม) | I – XII | ระดับ I แรงสั่นสะเทือนเบา ระดับ XII มีความเสียหายรุนแรงมาก |
| โมเมนต์แมกนิจูด (Moment Magnitude Scale – Mw) | วัดพลังงานที่แท้จริงที่ปล่อยออกมาโดยแผ่นดินไหว (พลังงานเชิงกลทั้งหมดของการเคลื่อนตัวของรอยเลื่อน) | ~0 – 10+ | มีความแม่นยำกว่าริกเตอร์ในการวัดแผ่นดินไหวขนาดใหญ่ |
การวัดแผ่นดินไหวเกี่ยวข้องกับคณิตศาสตร์ในหลายด้าน เช่น:
- มาตราริกเตอร์และโมเมนต์แมกนิจูดใช้ลอการิทึม: มาตราริกเตอร์เป็นมาตราส่วนลอการิทึมฐาน 10 ซึ่งหมายความว่า แผ่นดินไหวที่ระดับ 6.0 มีขนาดคลื่นสั่นสะเทือน (Amplitude) ที่มากกว่าแผ่นดินไหวที่ระดับ 5.0 ถึง 10 เท่า
- การคำนวณพลังงาน: นักคณิตศาสตร์และนักวิทยาศาสตร์ใช้สมการคำนวณพลังงานของแผ่นดินไหวเพื่อประเมินผลกระทบ โดยพลังงานที่ปลดปล่อยจะเพิ่มขึ้น 32 เท่า ต่อการเพิ่มขึ้น 1 หน่วย
- สถิติและการวิเคราะห์ข้อมูล: ใช้ในการคาดการณ์ความถี่และความรุนแรงของแผ่นดินไหวในอนาคต
ปัจจุบันไม่ค่อยใช้มาตราริกเตอร์แล้ว เพราะมีข้อจำกัดในการวัดแผ่นดินไหวขนาดใหญ่ (นิยมใช้ โมเมนต์แมกนิจูด แทน)
ประโยชน์ของการวัดระดับแผ่นดินไหว
- ช่วยในการเตือนภัย – ระบบเตือนภัยล่วงหน้าสามารถช่วยลดการสูญเสียชีวิตและทรัพย์สิน
- ออกแบบอาคารให้ปลอดภัย – วิศวกรสามารถสร้างอาคารให้ทนทานต่อแผ่นดินไหว
- ศึกษาธรรมชาติของเปลือกโลก – นักวิทยาศาสตร์ใช้ข้อมูลเหล่านี้เพื่อทำความเข้าใจการเคลื่อนตัวของแผ่นเปลือกโลก
- ช่วยวางแผนฉุกเฉิน – หน่วยงานรัฐบาลสามารถเตรียมความพร้อมสำหรับภัยพิบัติได้ดีขึ้น
คำแนะนำขณะเกิดแผ่นดินไหว
หากเกิดแผ่นดินไหว ควรปฏิบัติตามคำแนะนำเหล่านี้เพื่อความปลอดภัย:
- อยู่ในอาคาร: หมอบต่ำ ป้องกันศีรษะ และอยู่ใต้โต๊ะที่แข็งแรง
- อยู่นอกอาคาร: อยู่ห่างจากตึกสูง เสาไฟฟ้า และต้นไม้ใหญ่
- ขณะขับรถ: จอดรถในที่ปลอดภัยและอยู่ในรถจนกว่าแผ่นดินไหวจะหยุด
- บริเวณชายฝั่ง: หากรู้สึกถึงแผ่นดินไหว ให้รีบไปที่สูง เพราะอาจมีคลื่นสึนามิ
สรุป
การวัดระดับความแรงของแผ่นดินไหวช่วยให้เราทราบถึงความรุนแรงและผลกระทบที่อาจเกิดขึ้น ซึ่งเป็นประโยชน์ในการเตรียมพร้อมและลดความเสียหายที่อาจเกิดขึ้นได้ การปฏิบัติตัวอย่างถูกต้องในระหว่างแผ่นดินไหวสามารถช่วยรักษาชีวิตของเราและคนรอบข้างได้
แหล่งข้อมูลเพิ่มเติม
- US Geological Survey (USGS): https://www.usgs.gov
- Incorporated Research Institutions for Seismology (IRIS): https://www.iris.edu
- สมาคมธรณีวิทยาแห่งประเทศไทย: http://www.tga.or.th